Τελεία ( . ) | Η τελεία ανταποκρίνεται σε σταμάτημα ή κατέβασμα της φωνής. Σημειώνεται:στο τέλος μια πρότασης και δείχνει πως ό,τι ειπώθηκε έχει ακέραιο νόημα: Το αυτοκίνητο είναι άσπρο. ύστερα από μια συντομογραφία: π.χ., κτλ. Εξαιρούνται μερικές συντομογραφίες που σχετίζονται με τις διευθύνσεις του ορίζοντα, που δεν την παίρνουν, π.χ.: Α= Ανατολή, ανατολικός, ανατολικά, ΝΔ = νοτιοδυτικός, νοτιοδυτικά κτλ. Όταν πρόκειται, όμως, για προσδιορισμό τόπων, προσθέτουμε στις συντομογραφίες Α, Β κτλ. μια τελεία: η Β. Αμερική, η Ν. Ευρώπη κτλ. σε πολυψήφιους αριθμούς, χωρίζοντας σε τριάδες τα ψηφία με αρχή από τα δεξιά (π.χ., 2.234.456). Οι τετραψήφιοι αριθμοί και οι χρονολογίες δε χρειάζονται τελεία (π.χ., 1821). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τελεία μετά από ένα απόλυτο αριθμητικό για να νοηθεί ως τακτικό: 9. = ένατος. (Η χρήση αυτή είναι σπάνια.) Η τελεία του τέλους δε σημειώνεται σε τίτλους βιβλίων, σ' επιγραφές και σ' επικεφαλίδες. Η τελεία και τα άλλα σημεία της στίξης: Όταν υπάρχουν εισαγωγικά στο κείμενο, η τελεία σημειώνεται πάντα έξω από αυτά. Το ίδιο ισχύει στις περιπτώσεις χρήσης παρενθέσεων, αγκυλών κτλ. Ωστόσο, όταν μέσα στην παρένθεση υπάρχει ολόκληρη περίοδος, τότε η τελεία σημειώνεται μέσα στην παρένθεση. Τελεία δεν σημειώνεται μετά το ερωτηματικό, το θαυμαστικό και τα αποσιωπητικά. | |||
| Η άνω τελεία δηλώνει αρκετά στενό νοηματικό σύνδεσμο με τα προηγούμενα και χρησιμεύει για να σημειώνουμε μικρότερη διακοπή παρά με την τελεία και μεγαλύτερη παρά με το κόμμα. Ειδικότερα η άνω τελεία:Μέσα στην περίοδο χωρίζει ομάδες από προτάσεις. Οι προτάσεις αυτές χωρίζονται μεταξύ τους με κόμματα, π.χ.: Του Αισχύλου σώζονται τρεις τραγωδίες από τον τρωικό κύκλο, ο Αγαμέμνονας, οι Χοηφόρες, οι Ευμενίδες· του Σοφοκλή, ο Αίας, η Ηλέκτρα και ο Φιλοκτήτης. Στο εσωτερικό μιας φράσης χωρίζει δυο μέρη της που σχετίζονται μεταξύ τους, αλλά και που έχουν διαφορές, ιδίως όταν το δεύτερο επεξηγεί ή έρχεται σε αντίθεση με το πρώτο, π.χ.: Αυτός δεν ήταν άνθρωπος· ήτανε θεριό, δράκος, του βουνού στοιχειό. Του πατέρα σου, όταν έλθης,/ δε θα βρης παρά τον τάφο·/ είμαι ομπρός του και σου γράφω/ μέρα πρώτη του Μαγιού. (Σολωμός). Η άνω τελεία και τα άλλα σημεία της στίξης: Όταν υπάρχουν στην πρόταση εισαγωγικά ή παρένθεση, η άνω τελεία σημειώνεται έξω από την παρένθεση ή τα εισαγωγικά. Παρατήρηση: Η χρήση της άνω τελείας έχει ατονήσει σήμερα· στη θέση της χρησιμοποιείται το κόμμα ή η τελεία. | |||
Κόμμα ( , ) | Το κόμμα χρησιμεύει συνήθως για να σημειώσουμε λογικό χωρισμό και μικρό σταμάτημα στο εσωτερικό της περιόδου, ή σε μεγάλες φράσεις για να δώσομε ευκαιρία σε αναπνοή, είτε για να κάνουμε το κείμενο να διαβάζετε ευκολότερα (λ.χ. σε θεατρικά κείμενα, διδακτικά βιβλία) ή για να προκαλέσουμε προσδοκία. Το κόμμα είναι το πιο συχνό σημείο της στίξης και η χρήση του είναι απαραίτητη προκειμένου ν' αποφεύγονται παρανοήσεις και η ανάγνωση, ή η απαγγελία, να γίνεται ευκολότερη. Αν και δεν υπάρχουν απόλυτοι κανόνες για τη χρήση του κόμματος, σε γενικές γραμμές χρησιμεύει για να χωρίζουμε:
Στην απαρίθμηση επιθέτων μπρος από ένα ουσιαστικό το κόμμα μπαίνει και πριν το τελευταίο επίθετο, όταν αυτό προσδιορίζει το ουσιαστικό ακριβώς όπως και τ' άλλα: Με αργά, βαριά, κουρασμένα βήματα. Αλλά δεν μπαίνει όταν το τελευταίο επίθετο αποτελεί με το ουσιαστικό έννοια που την προσδιορίζουν τα προηγούμενα επίθετα: Με κέρασε άσπρο παλιό κρασί.
Τα δέντρα του κήπου που είναι καρποφόρα χρειάζονται λίπασμα. ( Η αναφορική πρόταση εδώ προσδιορίζει άμεσα το υποκείμενο. Καθορίζει ποια δέντρα του κήπου χρειάζονται λίπασμα, δηλαδή όσα δέντρα είναι καρποφόρα και όχι όλα. Πέταξαν τα ροδάκινα που είχαν σαπίσει. (= Πέταξαν μόνο εκείνα από τα ροδάκινα που είχαν σαπίσει). Τα δέντρα του κήπου, που είναι καρποφόρα, χρειάζονται λίπασμα. (Εδώ μπορεί να παραλειφθεί η αναφορική πρόταση χωρίς να προκύψει αλλοίωση του νοήματος· δηλαδή τα δέντρα του κήπου, που όπως γνωρίζουμε είναι όλα καρποφόρα, χρειάζονται λίπασμα.) Πέταξαν τα ροδάκινα, που είχαν σαπίσει. (= Πέταξαν όλα τα ροδάκινα τα οποία είχαν σαπίσει). Το κόμμα και τα άλλα σημεία της στίξης:
| |||
Δύο τελείες ( : )ή διπλή τελεία ή πάνω και κάτω τελεία | Οι δύο τελείες δηλώνουν ότι θ' ακολουθήσει παράθεμα από ξένο κείμενο, απόφθεγμα, παροιμία ή ευθύς λόγος. Χρησιμοποιείται ακόμη στις περιπτώσεις που αναλύομε ή ερμηνεύομε κάτι που έχομε καταγράψει, π.χ.: Σκεπτόμουν καθαρά τούτο: θα εκτελέσω όσο μπορώ καλύτερα το χρέος μου.Η λέξη ύστερ' από τις δύο τελείες γράφεται με αρχικό γράμμα κεφαλαίο όταν οι δύο τελείες έχουν τη θέση τελείας. | |||
| Η παύλα δηλώνει αλλαγή του συνομιλητή σ' ένα γραπτό κείμενο διαλόγου όταν δεν χρησιμοποιούνται εισαγωγικά.Επίσης χρησιμοποιείται για να φανεί μεγαλύτερη η αντίθεση των προηγούμενων με τ' ακόλουθα, π.χ.: Ξεκίνησαν – μα δε θα φτάσουν ποτέ! Η χρήση της παύλας δείχνει απότομη αλλαγή ή ανακολουθία στη φράση, π.χ.: Είδα το Μιχάλη προχθές – ο Γιάννης ήταν στο τηλέφωνο. Η παύλα είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί στο τέλος μιας παραγράφου, αμέσως μετά την τελεία, δηλώνοντας ότι έχει ολοκληρωθεί ένα θέμα, μια νοηματική ενότητα. (Σημείωση: Από εδώ βγήκε και η φράση: «τελεία και παύλα», δηλαδή τελείωσε τελείως το ζήτημα.) Επίσης, η παύλα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάλογο, όταν διακόπτεται απότομα ο λόγος, σε αντίθεση με τα αποσιωπητικά, που δηλώνουν κυρίως: παύση, αποσιώπηση, αμηχανία κτλ.: – Μπορώ να σας μιλή– – Σταμάτα! Δεν σου επιτρέπω να μιλάς! | |||
Παρένθεση [ ( ) ]Διπλή παύλα ( – – ) | Κοινό γνώρισμα και των δύο σημείων στίξης είναι ότι οι λέξεις που περικλείονται σ' αυτά παρουσιάζουν, κατά τη γνώμη μας, λιγότερο ενδιαφέρον. Έχουν όμως και διαφορές μεταξύ τους, τις ακόλουθες:Η παρένθεση χρησιμεύει για να περικλείσει και ν' απομονώσει λέξη ή φράση ολόκληρη που επεξηγεί ή συμπληρώνει τα λεγόμενα, π.χ.: «Ο Όμηρος (Οδύσσεια 490) εξυμνεί τη ζωή.» «Το αυτοκίνητο (σαράβαλο) αγκομαχούσε στον ανήφορο...» Παρένθεση χρησιμοποιούμε και μετά από μια περίοδο. Στις περιπτώσεις αυτές προηγείται άνω τελεία ή άλλο σημείο στίξης, π.χ.: «Θέλουν, μα δε βολεί να λησμονήσουν· (Μαβίλης).» «–Φοβάμαι κάτι χειρότερο! (φεύγουν από τη σκηνή).» Η παρένθεση επίσης χρησιμεύει για να περικλείσει λέξεις ή φράσεις που μπορούν να παραλειφθούν. Αυτό συχνά το πετυχαίνομε και με τα κόμματα. Η παρένθεση πρέπει να χρησιμοποιείται στην περίπτωση αυτή, όταν τα παρένθετα λόγια αποχωρίζονται καθαρά στο νόημα και στη διατύπωση από το υπόλοιπο κείμενο και δεν υπάρχει σ' αυτό λέξη που αναφέρεται στα λόγια μέσα στην παρένθεση. Μέσα σε παρένθεση αναγράφονται οι παραπομπές: «Το γράμμα αποκτείνει, το δε πνεύμα ζωοποιεί», είπε ο Παύλος· (Προς Κορινθίους Β' 3.6). Η παρένθεση μπορεί ν' ακολουθεί ή και να έχει κατόπι της άλλη στίξη, ιδίως κόμμα. Μπορεί και ν' αρχίζει με κεφαλαίο γράμμα. Η τελεία μπαίνει πριν κλείσει η παρένθεση όταν η παρένθεση αρχίζει με κεφαλαίο. Η διπλή παύλα χρησιμοποιείται για να απομονωθεί μέρος της φράσης, όπως γίνεται και στην παρένθεση. Αυτό γίνεται ιδίως όταν όταν το μέρος αυτό δεν είναι τόσο δευτερότερο ώστε να κλειστεί σε παρένθεση. Το κλείσιμό του μέσα σε κόμματα θα μπορούσε να προκαλέσει ασάφεια, π.χ.: «Ο πατέρας μου –ελαφρύ το χώμα που τον σκέπασε– δεν ήθελε να με κάνει βοσκό.» | |||
Αγκύλες [ ] | Χρησιμοποιούνται για ν' απομονωθεί μια ένδειξη που βρίσκεται ήδη σε παρένθεση. | |||
| Τα εισαγωγικά σημειώνονται στην αρχή και στο τέλος παραθεμάτων: Μου είπε: «Δε σε ξέρω καθόλου». Επίσης όταν αναφέρομε λέξεις ή φράσεις που δεν ανήκουν στην κοινή γλώσσα ή που παίρνουν ένα ιδιαίτερο νόημα ή απόχρωση νοήματος στο λόγο μας: οι παλαιότεροι χρησιμοποιούσαν τη λέξη «σπουδαίος» με διαφορετικό νόημα· σήμαινε το μορφωμένο, το λόγιο. Τίτλοι βιβλίων, θεατρικών έργων, ονόματα πλοίων, εφημερίδων, επιγραφές κτλ., τοποθετούνται μέσα σε εισαγωγικά. Ύστερα από τα εισαγωγικά σημειώνεται, όταν χρειάζεται, η τελεία και η επάνω τελεία. Το κόμμα δε σημειώνεται, εκτός όταν με το κλείσιμο των εισαγωγικών τελειώνει φράση που απαιτεί κόμμα, π.χ.: «Είναι δυο η ώρα» είπε η Μαρία «τα μαγαζιά θα έχουν κλείσει». Το ερωτηματικό και το θαυμαστικό σημειώνονται μέσα από τα εισαγωγικά του τέλους ( εκτός κι αν δεν ανήκουν στο κείμενο το κλεισμένο μέσα στα εισαγωγικά, και τότε μπαίνουν έξω από τα εισαγωγικά). Όταν το κείμενο των εισαγωγικών συνεχίζεται και σε καινούργια παράγραφο, ξανασημειώνομε στην αρχή της τα εισαγωγικά του τέλους (»), ενώ η προηγούμενη παράγραφος κλείνει χωρίς εισαγωγικά. Στη θέση των εισαγωγικών μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα παλιότερα πνεύματα δασεία και ψιλή, μονά ή διπλά ανεστραμμένα (‘ ’ ή “ ”), κυρίως όταν χρειάζεται να υπογραμμιστεί μια λέξη ή φράση, που βρίσκεται ήδη μέσα σε εισαγωγικά. Όταν ένα τμήμα κειμένου που βρίσκεται μέσα σε εισαγωγικά περιλαμβάνει λέξεις ή προτάσεις που πρέπει να κλειστούν σε άλλα εισαγωγικά, τότε χρησιμοποιούμε τα «ανωφερή εισαγωγικά» ή «διπλά κόμματα» (“ ” ή “ „). Τα εισαγωγικά δεν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν σε λέξεις που τυπώνονται με διαφορετική γραμματοσειρά. Αυτό συνήθως εφαρμόζεται στις περιπτώσεις παράθεσης μίας λέξης ή ενός τίτλου βιβλίου κτλ. Εισαγωγικά επίσης χρησιμοποιούμαι στους διαλόγους, όταν δεν γίνεται χρήση της παύλας (για να διακρίνονται τα πρόσωπα): «Τι είναι η ζωή;» μονολόγησε ο γερο-Θόδωρος. «Ένα ποτήρι νερό» συμπλήρωσε ο Γιάννης. Όταν στους διαλόγους χρησιμοποιούνται παύλες, παραθέτουμε σε εισαγωγικά τους εσωτερικούς διαλόγους· δηλαδή, τα λόγια που σκέφτονται ή ανακαλούν τα πρόσωπα των διαλόγων: – Περάστε, κύριε Γιώργο. Εδώ έχει δροσιά. «Είναι καλύτερα να περάσω τώρα» σκέφτηκε ο κυρ-Γιώργος. –Φχαριστώ κυρα-Φρόσω, έρχομαι. | |||
Ομοιωματικά ( » ) | Σημειώνονται για να μην επαναληφθεί λέξη που γράφτηκε ακριβώς στο ίδιο σημείο της προηγούμενης σειράς γραπτού κειμένου. | |||
Θαυμαστικό ( ! ) | Χρησιμοποιείται ύστερα από ένα επιφώνημα ή μια έκφραση που δηλώνει θαυμασμό, προσταγή, χαρά, ελπίδα, φόβο, ένα ξαφνικό αίσθημα, πάθος ή άλλο συναίσθημα, π.χ.: Ζήτω! Μακάρι! Πήγαινε! Ντροπή! Ίσια το τιμόνι! πρόσταξε ο πατέρας.Το θαυμαστικό που δηλώνει ειρωνεία ή που σημειώνεται για να υπογραμμιστεί κάτι απίστευτο ή ανόητο, και που αναφέρεται σε λέξη μόνο της πρότασης, το βάζομε σε παρένθεση, π.χ.: Λέει πως ανέβηκε σε μια ώρα(!) στον Όλυμπο.– Η Σούλα είναι σπουδαία(!) νοικοκυρά. Σημειώνουμε θαυμαστικό και σε προτάσεις ερωτηματικού τύπου αλλά πραγματικά επιφωνηματικές, π.χ.: Που καταντήσαμε! Και πιστεύεις κι εσύ τέτοια πράματα! Το θαυμαστικό σημειώνεται μέσα από τα εισαγωγικά όταν ανήκει στα λόγια που κλείνονται σ' αυτά, και έξω από αυτά όταν ανήκει στο κείμενο που εισάγει τα ξένα λόγια, π.χ.: «Ζήτω η Ελλάδα!» βροντοφώναξε.– Και ποιος δε θυμάται του Λεωνίδα το «μολών λαβέ»! Η λέξη ύστερα από θαυμαστικό (εκτός όταν αυτό συνοδεύει ένα επιφώνημα) γράφεται με κεφαλαίο στην αρχή. Συνεχίζομε με μικρό γράμμα, όταν η συνέχεια συνδέεται άμεσα με τα προηγούμενα: «Ίσια τα πανιά!» πρόσταξε ο καπετάνιος. Όταν η επιφωνηματική πρόταση αρχίζει από επιφώνημα, παραλείπουμε συνήθως από αυτό το θαυμαστικό: Αχ, και να φυσούσε λίγο! Τα επιφωνήματα που παρατείνουν το τελευταίο φωνήεν, γράφονται κιόλας έτσι, π.χ.: άαα! ήταν φανταστικό!, έεε! πρόσεχε!, ώωω! την πατήσαμε!, άααχ!, πωπώωω!, όφουουου!, όχουουου!, άουουου! κτλ. Το θαυμαστικό και τα άλλα σημεία της στίξης: Για το θαυμαστικό ισχύουν τα ίδια που ισχύουν για το ερωτηματικό. | |||
Ερωτηματικό ( ; ) | Τοποθετείται στο τέλος κάθε ευθείας ερωτηματικής πρότασης, π.χ.: Θα πάμε για καφέ;– Είναι καλός χτίστης ο Γιάννης;Η πλάγια ερώτηση δε χρειάζεται ερωτηματικό, π.χ.: Με ρώτησε γιατί δεν τον περίμενα.– Δεν έμαθα που πήγε. Τοποθετημένο μετά μια λέξη, σε παρένθεση, δηλώνει ειρωνεία ή αμφιβολία ή αμφισβήτηση, π.χ.: Περηφανευόταν πως ήταν ο καλύτερος(;) κυνηγός. Σε σειρά από ερωτήσεις σημειώνεται το ερωτηματικό μόνο στην τελευταία, όταν οι ερωτήσεις απαιτούν την ίδια απάντηση: Θέλεις να μείνεις μόνος, να υποφέρεις, να καταντήσεις αλκοολικός; Αλλά: Γιατί άργησες; πού ήσουν; τι έκανες; (Παρατήρηση: στην περίπτωση μικρών προτάσεων δεν είναι αναγκαίο το πρώτο γράμμα μετά το ερωτηματικό να είναι κεφαλαίο. Αλλά: Μάνα τι έχεις και βογκάς; Τι κακό σου 'καμε ο γιος σου; Σε παράκουσε, λόγο σου αντιγύρισε ποτέ; Οι διμερείς (ή πολυμερείς) ερωτήσεις παίρνουν ερωτηματικό στο πρώτο μέρος και τελεία στο δεύτερο, που διαζευγνύετε από το πρώτο, π.χ.:Έρχεσαι σα φίλος; ή σαν εχθρός.– Αυτό είναι κουνουπίδι; είναι λάχανο; ή είναι μπρόκολο. Το ερωτηματικό σημειώνεται μέσα από τα εισαγωγικά όταν ανήκει στα λόγια που κλείνονται σ' αυτά, και έξω από αυτά όταν ανήκει στο κείμενο που εισάγει τα ξένα λόγια, π.χ.: «Πού πάμε;» βροντοφώναξε.– Ποιος είπε το «μολών λαβέ»; Η λέξη ύστερα από ερωτηματικό γράφεται με κεφαλαίο στην αρχή. Συνεχίζομε με μικρό γράμμα, όταν η συνέχεια συνδέεται άμεσα με τα προηγούμενα: «Είστε καλά;» ξαναρώτησε και έφυγε, κλείνοντας την πόρτα πίσω του. Το ερωτηματικό και τα άλλα σημεία της στίξης:
| |||
| Τα αποσιωπητικά σημειώνονται όταν δεν τελειώνουμε τη φράση. Επίσης όταν σε παράθεμα από συγγραφέα παραλείπομε ένα τμήμα φράσης ή και φράσεις ολόκληρες· στις περιπτώσεις αυτές τα αποσιωπητικά τοποθετούνται μέσα σε αγκύλες: Για την απάντηση στο ερώτημα των εξετάσεων, δείτε στη σελίδα 41 του βιβλίου την παράγραφο: «Από τη σοβαρότητα [...] είναι επανάσταση των ιδεών.».Με τα αποσιωπητικά δηλώνεται επίσης θαυμασμός, ειρωνεία, συγκίνηση, φόβος, δισταγμός, ντροπή, περιφρόνηση, απειλή κτλ., για όσα θα σημειωθούν αμέσων κατόπιν, π.χ.: «Μην ξανάρθεις αδιάβαστος, γιατί...» «Κι έπειτα... έπειτα όλα τέλειωσαν.» Aποσιωπητικά σημειώνομε, σ' ορισμένες περιπτώσεις, και μετά από θαυμαστικό ή ερωτηματικό, στις περιπτώσεις αυτές δείχνουν ένα σταμάτημα στην ομιλία, π.χ.: «Και τι δε θα 'κανα! ... Φτάνει να μ' άφηνες.» «Πώς μας θωρείς ακίνητος; ...» Αποσιωπητικά χρησιμοποιούμε και στην περίπτωση δισταχτικής ομιλίας, χωρίς ν' αποσιωπούμε τίποτα, προκειμένου να τονιστούν εκείνα που θ' ακολουθήσουν. Σημείωση: Η αγγλική ονομασία των αποσιωπητικών (ellipsis) και ο αντίστοιχος δεκαδικός κωδικός ASCII, μου υποδείχθηκαν από τον Σεμπαστιάν Νικολάου (www.sebdesign.eu), τον οποίο και ευχαριστώ. | |||
| Συχνά συνοδεύει τη χρονολογία θανάτου ενός προσώπου. | |||
Αστερίσκος ( * ) | Στο τέλος μιας λέξης δηλώνει παραπομπή σε υποσημείωση κειμένου. Σε φιλολογικά κείμενα στην αρχή μια λέξης δηλώνει ότι η λέξη είναι υποθετική. Κοντά σε μια χρονολογία δηλώνει τη γέννηση ενός προσώπου. | |||
Ενωτικό ( - ) | Βάζουμε ενωτικό στο τέλος της αράδας όταν η λέξη δε χωράει ολόκληρη και θα πρέπει να συλλαβιστεί.Σημειώνεται ενωτικό συνήθως σε μακρόσυρτες συνθέσεις λέξεων:κοινωνικο-οικονομικός. Απαραίτητο είναι όταν σε περίπτωση βραχυλογίας χρησιμοποιούνται δύο παράλληλες λέξεις: πρωί-βράδυ, μέρα-νύχτα. Βάζουμε ενωτικό ύστερα από τα προταχτικά: αγια-, αϊ-, γερο-, γρια-, θεια-, κυρα-, μαστρο-, μπαρμπα-, παπα-, χατζη-, όταν πάνε μπροστά από κύριο όνομα, π.χ.: αγια-Μαρίνα, αϊ-Γιώργης, γερο-Δήμος, κυρα-Ρήνη, μαστρο-Νικόλας, μπαρμπα-Γιάννης, παπα-Κωστής κτλ. Οι προταχτικές λέξεις δεν παίρνουν τόνο. Χρησιμοποιούμε ενωτικό στην απαρίθμηση ή παράθεση σταθμών δρομολογίων, π.χ.: Η γραμμή Ηρακλείου - Χανίων. Το ταξίδι Πειραιά - Ηράκλειο διαρκεί δέκα ώρες. Τοποθετούμε ενωτικό στα σύνθετα παραθετικά, δηλαδή σε ονοματικά σύνολα που αποτελούνται από δύο ομοιόπτωτες λέξεις με ιδιαίτερη σημασιολογική σημασία, π.χ.: ταξίδι-αστραπή, λέξη-κλειδί, πλοίο-φάντασμα κτλ. Στις περιπτώσεις ελληνικών ή ξενικών κυρίων ανθρωπονυμικών ονομάτων που αποτελούνται από δύο μικρά ονόματα, σημειώνεται το ενωτικό μόνο όταν χρησιμοποιούνται και τα δύο μαζί για να προσδιορίσουν τον ίδιο άνθρωπο: Ζακ-Υβ Κουστό, Αντρέ-Μαρί Αμπέρ, Άννα-Μαρία κτλ. Αντίθετα, όταν υπάρχουν δύο μικρά ονόματα τα οποία δεν χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα, τότε το ενωτικό δε σημειώνεται:Αντώνιος Εμμανουήλ Κατακουζηνός, Ηλέκτρα Ελένη Μαυρογένη· αλλά,Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης. Το ενωτικό χρησιμοποιείται σ' όλες τις περιπτώσεις των ελληνικών ονομάτων με δύο επώνυμα: Θανάσης Πετσάλης-Διομήδης, Κατερίνα Περισυνάκη-Κουτρούλη. Βάζουμε ενωτικό σε εμπορικούς τίτλους ή επωνυμίες επιχειρήσεων, π.χ.:Αγραφιώτης - Πουρνάρας και Σία. Το ενωτικό σημειώνεται στο τέλος ή στην αρχή ενός γλωσσικού τύπου, για να δειχτεί πως αυτός δε γράφεται ολόκληρος: μονο-, δηλαδή λέξεις που αρχίζουν από το μονο. Σημειώνουμε το ενωτικό σε φράσεις που λειτουργούν ως ένα όνομα: το σ' αγαπώ-σε-μισώ, ο φίλος μου ο Αυτός-που-γίνεται-τύφλα κτλ. Δεν παίρνουν ενωτικό τα κυρ, πάτερ και καπετάν, π.χ:: ο κυρ Αντώνης, ο πάτερ Γεώργιος, ο καπετάν Μιχάλης κτλ. Το ενωτικό ανάμεσα σε όμοιες λέξεις συνήθως αποφεύγεται, π.χ.:Προχώρα σιγά σιγά. Περπατούσαμε άκρη άκρη στο δρόμο. | |||
Υποδιαστολή ( , ) | Σημειώνεται στην αναφορική αντωνυμία ό,τι (= καθετί) και στο χρονικό σύνδεσμο ό,τι (= μόλις): ό,τι μου πεις θα το κάμω.– Ό,τι ήρθε.Σ' ένα δεκαδικό αριθμό χωρίζει το ακέραιο μέρος από το δεκαδικό: (3,14). | |||
Απόστροφος ( ' ) | Σημειώνεται στην έκθλιψη: απ' αυτά· στην αφαίρεση: μου 'πε· στην αποκοπή: φέρ' το. | |||
| Δηλώνεται μικρή διακοπή στο λόγο, ιδίως όταν ο λόγος προχωρεί σε διαφορετικό κύκλο ιδεών. Η έναρξη παραγράφου δηλώνεται με αλλαγή σειράς, και το ξεκίνημα της γραφής λίγο πιο μέσα από τη συνηθισμένη αρχή της σειράς. | |||
| Όταν βρίσκεται κοντά σε μια χρονολογία, σημαίνει το περίπου, τη μη βεβαιότητα σε σχέση με τη χρονολογία. | |||
Αριθμοί και σημεία στίξης | Το κόμμα χρησιμοποιείται για να χωρίζει τις ακέραιες μονάδες από το δεκαδικό μέρος του αριθμού. Οι πολυψήφιοι αριθμοί παριστάνονται ανά ομάδες τριών ψηφίων· κάθε ομάδα τριών ψηφίων χωρίζεται από την προηγούμενη ή την επόμενη με σταθερό ημιδιάστημα (Ctrl + Shift + Space). Τα δεκαδικά ψηφία δεν χωρίζονται μεταξύ τους. Εναλλακτικά, στη θέση του ημιδιαστήματος μπορεί να χρησιμοποιηθεί η τελεία. Για παράδειγμα:Η απόσταση μεταξύ αυτών των δύο περιοχών είναι 1 256 456,1256 μέτρα. Το βάρος του χαμένου φορτίου ήταν 2.526.253,145 κιλά. Ο διαχωρισμός σε ομάδες των τριών ψηφίων δεν συνηθίζεται στην περίπτωση των χρονολογιών. Για παράδειγμα: Η Επανάσταση του 1821. Η καταστροφή του συντελέστηκε το 4500 π.Χ. Η περιοχή κατοικήθηκε πολύ πριν το 10500 π.Χ. |
One blooming sunset
"These violent delights have violent ends, and in their triumph die, like fire and powder, which as they kiss, consume"
Saturday, November 14, 2015
Wednesday, October 28, 2015
Monday, September 21, 2015
Here's to a second chance
Here I stand alone with this weight upon my heart
and it will not go away .
In my head I keep on looking back
right back to the start wondering
what it was that made you change .
Well I tried but we had to draw the line
but still this question keeps on spinning in my mind.
What if I had never let you go
would you be the man I used to know ?
If I'd stayed,if you 'd tried , if we could only turn back time .
But I guess we'll never know .
Many roads to take some to joy some to heartache .
Anyone can lose their way .
And if I say that we could take it back
right back to the start
would you take the chnace and make the change ?
Do you think how it would have been sometimes ?
Do you pray that I never left your side ?
What if I had never let you go
would you be the man I used to know ?
What if I had never walked away
cause I still love you more that I can say ?
If I'd stayed if you'd tried if we could only
turn back time ...
but I guess we'll never know ...
Tuesday, July 7, 2015
Love's to blame
Οur last memory
she had water in her eyes she cried " Stay with me"
said " How can this be love if you are leaving me ? "
But darling love's to blame .
It makes me ache that we had to break
even though I knew your heart so well,
we're strangers in different places
thought we're livin mile apart .
even though I knew your heart so well,
we're strangers in different places
thought we're livin mile apart .
My best friends got my world as being torn .
We'll never share a name of her be promed
but i will always remember the years we've spent in love
I still think of you .
I pray that you are safe .
I'm still missing you..
but it has to be this weakest
cause I'm not right for you...
and that's why love's to blame.
We'll never share a name of her be promed
but i will always remember the years we've spent in love
I still think of you .
I pray that you are safe .
I'm still missing you..
but it has to be this weakest
cause I'm not right for you...
and that's why love's to blame.
And I can't see you right know
'cause my heart just can't take it .
Can't be near you rigth now
cause I know you're no longer mine
And I can't see you
no i can't see you
I just can't see you
'cause my heart just can't take it .
Can't be near you rigth now
cause I know you're no longer mine
And I can't see you
no i can't see you
I just can't see you
right now....
---Devoted to someone special for me .
That's how it felt that forgotten night . ---
Wednesday, June 24, 2015
A poem
For the moment I first met you ,
to the present now our past ;
thought I never will forget you ,
this truth still pains my heart .
Had I known , I would not haave left you
I would hold you in my arms ;
on the night when I last saw you
not knowing it was the last ...
Sunday, December 28, 2014
Ονειρο νουμερο 1 : Ενας πεσμενος αγγελος
" And what is a kiss
if not an exchange of souls ?
I exhale mine to inhale yours ..."
Ηταν αργα το βραδυ οταν αισθανθηκα πως πνιγομαι μεσα στο δερμα μου . Δεν μπορουσα να εξηγησω γιατι ενιωθα τοσο αδεια ξαφνικα . Το καλυτερο που ειχα να κανω ηταν να βγω εξω απο τους τεσσερις τοιχους που αισθανομουν πως με αγκαλιαζαν ασφυκτικα . Λιγος καθαρος αερας θα με βοηθοουσε να απαλλαχτω απο ολη την ξαφνικη αγανακτηση .
Δεν ειχα καποιον προορισμο . Θα βαδιζα τυχαια μεσα στα στενα της πολης μεχρι να αισθανθω ανετα ξανα με τις σκεψεις και τα συναισθηματα μου . Η αληθεια ειναι πως ακομα και αν ειχα προορισμο δεν θα μπορουσα να τον ακολουθησω . Οι δρομοι , τα στενα ακομα και οι λεωφοροι ειχαν μπερδευτει μεταξυ τους . Ολα εδειχναν να καταληγουν σε δινες . Η ιδια η πολη ειχε βαρεθει την παρουσια τοσων ανθρωπων που παρεμεναν αδειοι .
Απο την ωρα που εφυγα απο το σπιτι μια σκεψη με καταδιωκε . Ποσο θα ηθελα να απαλλαχτω απο το βαρος εκεινο που ειχε μαζευτει στους ωμους μου . Φαινοταν ασηκωτο . Σκεφτομουν ολες τις πιθανες διεξοδους και προς μεγαλη μου απογοητευση ολες κατεληγαν σε μια αυθορμητη φυγη . Το μουδιασμα δεν θα εφυεγε απο το σωμα μου αν το ιδιο το σωμα δεν αποφασιζε να το αφησει . Ημουν εθισμενη με αυτο το ειδος λυπης , ισως επειδη της εμοιαζα .
Καπως ετσι ο προορισμος που δεν χαραξα ειχε απο μονος του δημιουργηθει . Τα βηματα μου ειχαν αποδχτει την πορεια . Ηθελα απλως να απαλλαχτω απο τον εαυτο μου και ολους τους δαιμονες που εκεινος κρατουσε . Συντομα καταφερα να δραπετευσω και απο την αυστηρη επιτηρηση του φεγγαριου . Εφτασα σε μια γωνια της πολης που το λευκο και ισχνο φως της σεληνης δεν μπορουσε να τρυπωσει . Εκει θα ξαπλωνα μεχρι να εξατμιστω .
Η ιδεα , εντουτοις , δεν ηταν πρωτοτυπη . Καποιος αλλος πριν απο εμενα ειχε σκεφτει ακριβως αυτην την λυση και ειχε φτασει εκει νωριτερα . Ξαπλωμενος στο εδαφος βρισκοταν ενα αγορι οχι μεγαλυτερο των 25 χρονων . Τα ματια του ηταν συννεφιασμενα και το προσωπο του σχεδον ξεθωριασμενο . Το πορτρετο αυτο το πλαισιωναν καστανοξανθες τουφες που μπλεκονταν με τα βλεφαρα του . Δεν ειχα ξανα δει πιο ομορφη πλευρα της θλιψης απο εκεινο το αγορι που ηταν ξαπλωμενο στην ακρη της γης .
Οταν με ειδε ανασηκωθηκε . Τοτε παρατηρησα το αιμα που κυλουσε αναμεσα στα δαχτυλα του .
Δεν ειχα τρομαξει , δεν μπορουσα να τρομαξω . Εκεινη την στιγμη δεν περιμενα κατι διαφορετικο απο αυτα τα ματωμενα δαχτυλα που φανηκαν να μπορουσαν να ορισουν την ζωη μου. Μολις καταφερα να ξεκολλησω το βλεμμα μου απο τα χερια του παρατηρησα τα μισοκατεστραμμενα του φτερα . Πριν ακομα φτασω εκει τα μαδουσε .
" Εισαι αγγελος ! " ξεφωνησα . Τοτε και μονο τοτε αισθανθηκα απογνωση . Ηξερα πως οι αγγελοι ηταν ομορφοι και πανισχυροι , δεν ηξερα ομως πως και αυτοι υπεφεραν απο μελαγχολια .
" Απ'οτι φαινεται ημουν " , απαντησε και μου εδειξε τα φτερα που ειχε ξεριζωσει . Υπηρχε κατι το σκοτεινο απανω του , κατι σαν μια διαχυτη απογνωση . "Γιατι τα ξεριζωνεις ; Τι εχεις παθει ; Εισαι αγγελος , επρεπε να εισαι πανισχυρος . " Η απαντηση του ηταν η σιωπη . Μεσα απο αυτην την σιωπη ειδα ολες εκεινες τις εσοχες και τις εξοχες που αποτελουσαν την ψυχη του . Ηταν το ιδιο αρρωστος οσο εγω . Ειχαμε τους ιδιους εθισμους .
"Ξερεις οι αγγελοι ειναι ανισχυροι πολλες φορες . " ψιθυρισε και για πρωτη φορα οσο ημουν εκει εσπασε το ανεκφραστο προσωπο του σε ενα παγωμενο μειδιασμα . Καθισα διπλα του και κοιτουσα την πλατη του . Ηταν γεματη ουλες . Εβγαλα το κασκολ που φορουσα και με αυτο σκουπιζα το αιμα.
"Τι θες απο εμενα ;" με ρωτησε σχεδον τρομαγμενος , προσπαθωντας να κρυψει πισω απο τα δοντια του τον πονο . " Θες να με καταστρεψεις ετσι δεν ειναι ; " . Τον κοιταξα μεσα στα ματια . Ειδα την αντανακλαση μου να λιωνει μεσα σε εκεινα τα μεγαλα οβαλ ματια . " Ναι " ,μουρμουρισα , " θελω να σε καταστρεψω." . Χωρις να αποσυρει το βλεμμα του καθως γνωριζε την κυριαρχια του πανω μου ειπε " Ωραια , αυτο ακριβως ηθελα να κανεις . " .
Επειτα βουλιαξαμε και οι δυο στην σιωπη . Κοιτουσαμε τα αστερια που χορευαν απο πανω μας . Κοροιδευαμε το φεγγαρι που δεν μπορουσε να μας βρει . Μιλουσαμε για τον κοσμο και ποσο αυτος συρικνωθηκε . Ολα αυτα χωρις λογια . Δεν χωραγαν λογια σε εκεινο το διαλογο . Καμια λεξη δεν θα ηταν αρκετη για να χωρεσει το βαρος ολων εκεινων των συναισθηματων .
Την ροη εκεινης της συζητησης διεκοψε η διαπεραστικη φωνη του . " Ξερεις αμα δεν επεφτα δεν θα ειχαμε συναντηθει " ομολογησε . Ειχε δικιο . Αν δεν επεφτε , αν δεν τσακιζοταν δεν θα τον ειχα γνωρισει ποτε . " Τωρα που επεσες δεν θα γινεις ο διαβολος ; Δεν θα βγαλεις ουρα ; " . Πρεπει να ηταν πολυ αστεια η ερωτηση μου επειδη δεν μπορουσε να συγκρατησει τα γελια του . Υστερα ησυχασε αποτομα . Ξανα φορεσε εκεινη την αμειλικτη εκφραση και με εναν τονο περιφροσυνης σχεδον απαντησε " Ο διαβολος δεν ειναι ενας μικρος κοκκινος ανδρας με κερατα και ουρα . Τις περισσοτερες φορες ειναι ομορφος γιατι ηταν ενας αγγελος και μαλιστα ο αγαπημενος του Θεου " .
Μεσα σε εκεινες τις λεξεις εγω ειχα παγιδευτει . Ηξερα τι επρεπε να κανω . Μου το ειχε δειξει με τα ματια του , μου το επιβεβαιωσε με τα λογια του . Δεν μπορουσα , ωστοσο , να κουνηθω . Καθε κυτταρο μου ειχε παγωσει . Χωρις να μπορω να προσδιορισω το γιατι αισθανομουν πως τον χρειαζομουν . Τον ειχα αγαπησει ακομα και ας μην τον ηξερα , ακομα και αν ηταν διαβολος . Χωρις να χασει καιρο , μολις διαβασε τις αμφιβολιες μου εγυρε προς το μερος μου , ακουμπησε το χερι μου και ψυθιρισε " Οταν φιλας καποιον , να ξερεις , ανταλλασιες με αυτον την ψυχη σου " . Πριν προλαβω να αντιφρασω τα χειλη του πιεζαν με μανια τα δικα μου .
Ειχε δικιο . Αισθανομουν πως εχανα την ψυχη μου , την ιδια στιγμη που ανεπνεα την δικη του . Διαλεξε εκεινη την ραγισμενη στιγμη για να μου περασει το μαχαιρι στα χερια μου . Δαγκωσε τα χειλη μου , δαγκωσε τον λαιμο μου και υστερα ειπε " Σκοτωσε με τωρα " . Χωρις να ξερω γιατι και παρα την προσπαθεια μου να αντισταθω τα χερια μου απο μονα τους τον καρφωσαν . Πεθαινε στα χερια μου και χαμογελουσε . Χαμογελουσε μεχρι να αποκοιμηθει . Με αφησε μονη μου να δακρυζω μεσα στο σκοταδι . " Με σκοτωσε η αγαπη " ειχε πει λιγο πριν φυγει . Μα εγω ηξερα πως τον ειχα σκοτωσει εγω .
Αραγε θα μπορεσει τωρα να ανοιξει τα φτερα του να πεταξει ;
Tuesday, December 23, 2014
Psycho love
Damn , if you didn't want me back .
Why you'd have to act like that ?
It's confusing to the core ,
'cause I know you want it .
Oh, and if you don't want to be
something substational with me,
then why do you give me more ?
It's confusing to the core .
Pull me of to darkened corners ,
where all other eyes avoid us .
Tell me how I mesmerize you .
I love you and despise you .
Say you want me , say you need me .
Tear my heart out and slowly bleed me .
Say that you want me everyday ,
that you want me every way ,
that you need me ...
Ηow am I supposed to handle
lit the fuse and missed the candle .
Damn, if you want to let me go ,
baby , please just let me know .
Aim ,
pull the trigger .
Feel the pain getting bigger .
Go insane from the bitter feeling .
Got me trippin' super psycho love .
Subscribe to:
Posts
(
Atom
)